Onbekende straling in heelal ontdekt
die uit alle richtingen komt
George Beekman
artikel | Zaterdag 24-01-2009 | Sectie: Overig | Pagina: W04 | George Beekman
Er is straling uit onbekende bronnen
opgevangen uit het heelal. Die komt uit alle richtingen van de ruimte. De
straling heeft een golflengte van meer dan 3 centimeter en ligt daarmee in het
gebied van de micro- en radiogolven.
Het verschijnsel is ontdekt met een instrument dat in juli 2006 aan een ballon
op 37 kilometer hoogte boven Texas zweefde en urenlang met antennes een
brede strook van de hemel boven zich aftastte. Door op zon grote hoogte omhoog
te meten, kon de invloed van de warmtestraling van de atmosfeer en van allerlei
microgolfbronnen op aarde tot een minimum worden beperkt. Bovendien werd het
instrument, ARCADE-2 geheten, met behulp
van vloeibaar helium gekoeld tot nog geen 3 graden boven het absolute nulpunt,
zodat het ook zelf geen storende warmtestraling meer uitzond. Die verstoringen
zijn er de oorzaak van dat de straling tot nu toe onopgemerkt bleef.
ARCADE-2 mat de intensiteit van de straling uit het heelal op zes golflengten in
het gebied tussen 3 millimeter en 10 centimeter, de overgang van microgolven
naar radiogolven. Alan Kogut en zijn collegas ontdekten zo dat de
stralingsintensiteit op golflengten kleiner dan 3 cm in overeenstemming is met
de temperatuur van de kosmische achtergrondstraling, te weten 2,725 K, maar dat
bij langere golflengten de intensiteit toeneemt. Op een golflengte van 10
centimeter ligt de temperatuur van de hemel 0,05 K boven die van het nagloeien
van de oerknal. Dat lijkt weinig, maar is in dit geval veel (Astrophysical
Journal, nog te verschijnen).
De vraag is waar de straling vandaan
komt. Veel van de meer dan honderd miljard sterrenstelsels in het heelal zenden
radiostraling uit, maar er zijn er honderd keer zo veel nodig om de meting te
verklaren. Misschien stralen de vroegste sterrenstelsels echter anders,
misschien is er een heel andere oorzaak. George Beekman